Gleby próchnicowe

Czarnoziemy właściwe. Są to ziemie glinkowate, które więcej niż zwykle zawierają próchnicy bardzo rozdrobnionej i mieszanej z glinką. Stosunek próchnicy dochodzi do ośmiu części na sto części ziemi. Grubość czarnej warstwy rozmaita, od pół do 1,5 i więcej metrów. Podłoże stanowi zwykle glinka lekka żółta (żółtoziem). Czarnoziemy bywają zwięzłe, jeśli w nich więcej cząstek gliniastych lub też luźne pulchne, gdy jedynie drobny piasek stanowi przeważną część ich składu. Zatrzymują dobrze wodę i pokarmy roślinne. Są to gleby zwykle bardzo urodzajne i zasobne, lecz położone w suchym stepowym klimacie, cierpią na brak wilgoci. Bardzo żyzne są czarnoziemy Kujaw.

Gleby torfiaste i torfy. W miejscach podmokłych niskich przy nadmiarze wilgoci rozwija się właściwa roślinność moczarowa, która butwiejąc wytwarza grube nieraz warstwy masy czarnej i brunatnej, złożonej na pół z próchnicy, na pół z nierozłożonych jeszcze włókien i tkanek roślinnych. Masę tę nazywamy torfem. Rozróżniamy: 1) torfowiska tzw. wyżynne, które powstają ze zbutwiałych mchów torfowych, napawających się silnie wilgocią. Torfy wyżynne tworzą się zarówno w górach jak i nizinach, w miejscowościach bez przepływu wody, często jako następstwo dawnego długotrwałego zabagnienia. Torfy z mchów powstałe są zwykle pozbawione wapna i w ogóle bardzo ubogie i jałowe. Znajdują się u nas w dolinie Nowotarskiej jak i w okolicy Krakowa. Nadają się po wysuszeniu na znakomitą ściółkę stajenną. 2) Torfowiska nizinne powstają z bardzo rozmaitej roślinności, moczarów bagien, z turzyc, sitowia, traw i ziół moczarowych. Są zwykle więcej pomieszane z naniesionym piaskiem i ziemią, tworzą torfy ziemiste, zdatne w pewnych warunkach do uprawy. Stare torfy nizinne wysoko narosłe przechodzą czasami w torf wyżynny, gdy na miejsce turzyc występuje właściwa roślinność mchów i wełnianki. Torfy nizinne w stanie naturalnym nie dają urodzajnej gleby, pokrywa je licha roślinność kwaśnych łąk. Łąki te zwykle jednokośne, dają bardzo złej jakości siano. Pod uprawę dają się użyć po stosownej melioracji, tj. miernym odwodnieniu i wynawożeniu, a w razie potrzeby po zwapnowaniu lub marglowaniu. Zasoby pokarmów dla roślin są w torfach nizinnych dość znaczne, to też po zmeliorowaniu mogą one wydawać wysokie plony.