Zasiew

Przy zasiewie uważać musimy na właściwą porę zasiewu, na stosowną gęstość i przykrycie nasienia, jak i wybrać najodpowiedniejszy sposób wykonania siewu.

Pora zasiewu. Rozróżniamy zasiewy jare czyli wiosenne i ozime czyli jesienne. W wielu gospodarstwach sieje się prócz tego także w lecie na ścierniskach, na paszę lub na nawóz zielony.

Czas zasiewu różnych roślin zależy od ich przyrodzonych wymagań, a następnie od pogody, klimatu, gleby i od położenia. Dlatego też nie można ustanowić jakichś stałych terminów siewu, zawsze obowiązujących. Przy posiewach jarych lepiej się w ogóle z siewem pospieszać, aby rośliny miały więcej czasu na rozwój i mogły korzystać z wilgoci zimowej. Jedynie te rośliny, które łatwo marzną sieje lub sadzi się później, gdy już niebezpieczeństwo przymrozków minęło.

Kolej zasiewów wiosennych zależy od całego trybu gospodarstwa. Skoro tylko rola należycie z wiosną obeschnie, sieje się jare żyto, jarą pszenicę, owies, koniczynę, marchew, len wczesny, groch, bobik, seradellę itp. Pora tych siewów przypada u nas rozmaicie – na koniec marca, do połowy kwietnia. Potem idą: jęczmień, buraki, ziemniaki. Wreszcie, skoro minie obawa przymrozków, a średnia ciepłota dnia wynosi około + 10° C stopni, siejemy kukurydzę, koński ząb, proso, grykę, konopie i fasolę.

Na glebach lekkich, piaszczystych, dobrze obsychających, w położeniu ku południowi, posiewy jare wypadają wcześniej, na zwięzłych glinach i na polach ku północy nachylonych, później.

Przy zasiewach ozimych trzeba właściwy czas zasiewu wymiarkować doświadczeniem w danej okolicy, gdyż zarówno zbyt wczesny, jak i za późny siew, może być dla oziminy zgubnym.

Posiewy ozime należy wykonać wcześniej na glebach zwięzłych nie czynnych i w położeniach zbyt suchych, a także na glebie nie wyrobionej, na nowinie. Im gleba natomiast w lepszym stanie uprawy, tym później w jesieni siać można.

Zasiewy ozime rozpoczyna siew rzepaku i jęczmienia ozimego (początek i połowa sierpnia), potem idzie żyto i pszenica około pierwszej połowy września. Oziminy późniejsze na silnych ziemiach udają się wprawdzie często dobrze, ale mogą przepaść.

Zasiewy ścierniskowe należy u nas pokończyć przed pierwszym sierpniem, zaraz po szybkim podoraniu ściernisk, gdyż późniejsze siewy częstokroć nie dają już u nas należytego porostu, zwłaszcza w suche lata.

Gęstość siewu. Siejąc ziarno staramy się tak je rozmieścić w ziemi, aby każda roślina miała dosyć miejsca do należytego rozwoju, by jedna drugiej nie zawadzała i nie zabierała światła słonecznego. Gatunki roślin znacznie się różnią zapotrzebowaniem miejsca, bo różnią się wielkością i postacią. Jeden burak, kukurydza, tytoń itp. wymagają miejsca więcej, niż jedna roślina jęczmienia lub lnu. Wymiar nasienia do siewu zależy więc przede wszystkim: od gatunku rośliny, następnie zaś od warunków zewnętrznych, jakości nasienia, sposobu zasiewu i od celu uprawy.

Plon z jednostki powierzchni roli zależy w znacznym stopniu od dobrze dobranej gęstości siewu. Jeśli rośliny stoją za rzadko, to wprawdzie każda z nich z osobna rozrośnie się bardzo pięknie, lecz nie zdołają one należycie okryć i wyzyskać powierzchni roli; powstają przy tym luki, na których osiedlają się szkodliwe chwasty.

Przy zbytnim zgęszczeniu roślin na łanie zawadzają sobie one nawzajem, ocieniają się zanadto, nie dochodzą do należytego rozwoju i pełnego plonu. Zboża w takich razach mają źdźbła wiotkie i wylęgają. Najlepsze rozmieszczenie mamy wtedy, gdy rośliny mogą się dobrze rozwijać za młodu, później jednak po należytym rozrośnięciu się tworzą łan dobrze zwarty. Tego zwarcia nie można osiągnąć bez pewnego wzajemnego ograniczenia się poszczególnych roślin. Nie idzie nam tu o najwyższy plon z jednej rośliny, lecz o najwyższy pion z całego łanu.

Warunki rozwoju, w których roślina żyje wywołują potrzebę raz gęstszego, to znów rzadszego posiewu. Im lepsze są te warunki, tym więcej można oszczędzić nasienia, im gorsze warunki, tym gęściejszy siew jest potrzebny. Najważniejsze z tych warunków, z którymi przy wymiarze nasienia liczyć się musimy, są: a) gleba, b) klimat i położenie.

1. a) Na żyznej i ciepłej, dobrze uprawionej i wynawożonej glebie, można siać rzadziej, na zimnej, jałowej lub zbyt suchej, należy siać gęściej.
2. b) W surowym i suchym klimacie sieje się gęściej, w wilgotnym i ciepłym rzadziej. Siew wczesny może być rzadszy, późniejszy winien być gęsty.

Jakość nasienia. Dorodne pełne nasienie daje silniejsze rośliny, możemy je więc nieco rzadziej zasiać niż nasienie liche, drobne lub źle kiełkujące. Trzeba jednak pamiętać o tym, że w jednym kilogramie (czy litrze) zmieści się znacznie więcej nasion drobnych, niż grubych. Dając na hektar np. 150 kg. żyta gruboziarnistego, otrzymujemy tym samym siew rzadszy, niż gdybyśmy dali tę samą ilość żyta drobnoziarnistego. Przez użycie ziarna grubego i dobrze wysortowanego otrzymujemy siew rzadszy, choćbyśmy nie zmniejszyli pierwotnego wymiaru wysiewu.

Różnice w wielkości ziaren bywają znaczne i tak waga 1000 ziaren żyta, waha się u nas między 25 g. a 40 g. Pierwszych ziaren w 1 kg. zmieści się 40.000, drugich tylko 25.000. Wysiewając 150 kg. na hektar otrzymamy na 1 m2 ziaren drobnych 600, a grubych tylko 375. Rośliny z grubych nasion bywają wprawdzie bujniejsze, ale nie w tym samym stosunku tak, że w takim wypadku wymiar nasienia oznaczony doświadczeniem dla nasienia lichego, drobnego, może się okazać za niskim przy wysiewie nasienia dorodnego.

Sposób zasiewu: dokładne sadzenie ręką wymaga najmniej nasienia, siew rzutowy najwięcej. Im mniej doskonały sposób zasiewu, tym więcej nasienia przepada, tym gęściej je też siać musimy.

Cel uprawy. Należy się liczyć z celem, dla którego rośliny uprawiamy. Rośliny pastewne i uprawiane na włókno siejemy gęsto,  natomiast chcąc utrzymać dorodne ziarno siejemy rzadziej. Pragnąc rozmnożyć cenną jakąś odmianę siejemy tak rzadko, aby każda poszczególna roślina dała jak najwyższy plon.

Mając powyższe względy na uwadze, trzeba jednak zawsze brać w rachubę długoletnie doświadczenie miejscowe, oparte na dobrej znajomości warunków gleby i klimatu.

Gęstość rozmieszczenia roślin oddziałuje znacznie na ich rozwój. Rzadki siew wytwarza silniejsze krzewienie się i rozgałęzianie roślin, przez co najczęściej następuje opóźnienie kwitnienia i dojrzewania. Rośliny skrajne w łanie zboża lub też rosnące w miejscach przerzedzonych, krzewią się silniej i są dorodniejsze, ale i późniejsze niż te, co rosły w zwartym łanie. Opóźnienie dojrzewania źle wpływa na wykształcenie i wypełnienie się nasienia w kłosach spóźnionych. Dlatego też rozrzedzenie zasiewu zbóż tylko do pewnej miary wpływa korzystnie na wielkość i dorodność ziarna.

Buraki gęsto stojące nie wyrastają zbyt wielkie, ale mają więcej cukru w sobie. sadzone rzadko dochodzą do wielkich rozmiarów, lecz są często wewnątrz puste a zawsze wodniste.

Przykrycie nasienia. Ziarno powinno być tylko o tyle przykryte, aby dobrze skiełkowało, tj. żeby miało dostateczną wilgoć w ziemi, dostęp powietrza i żeby kiełek mógł szybko wydostać się na powierzchnię roli. Głębokość przykrycia nasienia zależy zatem: 1) od gatunku i jakości nasienia i 2) od stanu i jakości gleby.

Kiełki z nasion wielkich mające wiele zapasów pokarmowych łatwo przebijają grubą warstwę ziemi. Nasiona takie siejemy głębiej, bo potrzebują więcej wilgoci. Nasiona drobne nie znoszą przykrycia głębokiego (wyjątkowo niektóre rośliny, np. proso, mimo drobnego ziarna, zdołają dobrze kiełkować z pod głębszego przykrycia).

W glebie wilgotnej, zbitej i ścisłej, należy umieszczać nasienie płyciej, w suchej, pulchnej, piaszczystej lub próchnicowej, głębiej. W ogóle jednak korzystniej jest siać tak, jak w danych warunkach można najpłycej. Przykrycie głębokie zawsze powoduje wysilenie się młodej rośliny na wytworzenie podziemnej łodygi, osłabia więc oraz opóźnia początkowy jej rozwój.